Een gitaar voor Kadir
De mens is niet veel anders dan het zaadje dat de grond verlaat om uit te groeien tot een zonnebloem. Planten en dieren onderdrukken nooit hun drang om de grenzen van hun potentie te bereiken. De mensen van onze tijd evenmin. Ze lopen, steken gevaarlijke grenzen over en verdrinken in grote zeeën, omdat in de verte een toekomst gloort waarin de ontdekking van hun ware potentie binnen handbereik lijkt. Er is namelijk geen grotere last op de schouders dan een leven waarin je hebt moeten wegkijken van je mogelijkheden.
Zelf belandde ik in dit land als zoon van een gastarbeider en besefte met mijn kinderbrein dat hier het water overal stroomt opdat plant en dier tot volle groei kunnen komen. En dat de onderwijzers op school, vrijwilligers op taalscholen, trainers op het voetbalveld en muziekleraren in de buurthuizen als de rivieren waren die water brachten naar de droogte van onze potentie.
In Nederland hoefde niemand zijn passies en talenten te onderdrukken. De ellende die vrijkomt wanneer te veel mensen onder hun capaciteiten moeten leven en eerst voor het individu en daarna voor de hele samenleving gif is, werd de bewoners van dit land bespaard. En toen kwam de ommezwaai. Wanneer de kentering precies was, daar ben ik niet helemaal over uit. Soms geef ik mezelf de schuld en blijf ik tegen mezelf zeggen dat ik nooit met Kadir (een ander migrantenkind uit de buurt) had moeten vechten om die oude gitaar bij het grofvuil bij ons in de straat. Ik was iets groter, vocht alsof mijn leven ervan afhing, hij kon uiteindelijk niet tegen me op en zat voor de rest van zijn leven zonder gitaar.
In de loop der jaren heb ik Kadir in vroomheid zien verdwijnen. Vele jaren later heb ik me laten vertellen dat de jongen, die misschien een hele andere weg had kunnen inslaan als hij de weggegooide gitaar had kunnen bemachtigen en daarmee de weg naar een muziekcursus had kunnen vinden, is geëindigd als IS-vechter in Syrië. Ik zie je je wenkbrauwen fronsen en denken dat dat voorval helemaal niets te maken kan hebben met het keerpunt waarmee het sociale land dat prat ging op kansengelijkheid transformeerde in een soort Amerika in het klein. En toch blijf ik geloven dat iedere individuele actie van egoïsme heeft bijgedragen aan het nieuwe klimaat waarin potentie alleen leuk is als de financiële middelen voorhanden zijn.
Eén voor één zijn de gitaren afgepakt van de kinderen die er zo graag op hadden willen spelen. Met zijn allen hebben we wijken gecreëerd die afglijden naar het niveau van de landen in andere delen van de wereld waar mensen op de vlucht slaan. Zonder het te beseffen riskeren miljoenen mensen tegenwoordig hun levens om neer te strijken op plekken in Europa waar de bloemen wel kunnen bloeien, maar de mensen niet meer.
De filosoof Aristoteles heeft al gezegd dat als het gaat om het benutten van de potentie de mens enigszins verschilt met de eikel die boom wil worden. Want in tegenstelling tot de eikel is de potentie niet zichtbaar en moet die gevoed, aangedreven en gestimuleerd worden. Wat dat betreft doe ik tegenwoordig alles om mijn schuld in te lossen. Alle kinderen die willen, krijgen een muziekinstrument van mij. Doe mee met me, doe wat in je mogelijkheden ligt en breng het land van weleer terug.
