Actieleren
In het sociaal domein buigen we ons over maatschappelijke vraagstukken en daar werken we met hart en ziel aan. Maar wie bepaalt eigenlijk wat een maatschappelijk vraagstuk is? Deze ‘definitiemacht’ ligt nog veel te vaak bij beleidsadviseurs, bij gemeenten, bij onszelf. Dan bedenkt iemand die nog nooit in zijn leven rood heeft gestaan, maar wél twee masters op zak heeft, hoe we mensen met betalingsproblemen kunnen helpen. Bezit iemand die zich al jaren uit de schulden probeert te worstelen, niet veel meer praktische kennis en ervaring? Het is dus niet gek dat mensen dan het gevoel krijgen ‘dit gaat niet over mij’, afhaken en vertrouwen verliezen. En dat wij ons doel voorbijschieten.
Dat komt doordat we een valse start maken. We beginnen vanuit plannen, notities, werkagenda’s, vanuit een werkelijkheid van vergaderzalen en papier. Terwijl het juist in ons werk gaat om de tastbare werkelijkheid, om wat er gebeurt in wijken, straten en gezinnen. Hoe draai je het om en zorg je ervoor dat je vanuit die realiteit handelt?
In deze Sprank vertellen verschillende directeuren sociaal domein hoe zij dat doen, contact houden met hun inwoners. Het is geen simpele opgave. Ga er maar eens aanstaan: met alles wat er op je afkomt, de ene crisis na de andere, personeels- en financieringstekorten, óók nog eens uit je werkkamer komen en de wijken ingaan. Niet incidenteel of voor de bühne, maar structureel, met aandacht en als basis van je beleid. Deze directeuren laten zien dat het kan.
Het deed me denken aan de aanpak in bijvoorbeeld de wijk Ruwaard, in de gemeente Oss. Daar bedenken wijkbewoners samen met maatschappelijke organisaties en de gemeente oplossingen voor hun problemen. Bewoners zijn er aan zet om te bepalen wat er nodig is, middelen worden ontschot ingezet en systemen zijn daar dienend aan. Ze doen dat op een experimenterende manier, ze gaan gewoon aan de slag. Actieleren noemen ze het: geen vuistdikke plannen, maar doen, leren en evalueren. Het is ontzettend inspirerend om te zien wat er van de grond kan komen als het perspectief écht naar de inwoner gaat.
Dit voorbeeld staat niet op zichzelf. Ik zie steeds meer wijkteams die geen wandelende indicatiebureaus meer zijn, maar robuuste teams, die weten wat er leeft in de wijk en vanuit een enorme praktische wijsheid handelen. Zij kijken niet alleen naar individuele problemen, maar kijken breder en zien wat er leeft in de wijk en wat daar het sociale en pedagogisch klimaat is. Ze denken vanuit de mensen die er wonen. Daarmee is een onomkeerbare beweging in gang gezet. En te midden van een stortvloed aan verschillende crises en acute problemen is dat iets om ontzettend vrolijk van te worden.
