Drijfzand
Sinds enkele maanden ben ik ambassadeur voor de landelijke campagne ‘Kom uit je schuld’ van het ministerie van SZW. Het kabinet roept op om geldzorgen bespreekbaar te maken en het schuldentaboe te doorbreken. De essentie van het taboe?
Op het moment dat je niet uitkomt met je geld, ga je nadenken over oplossingen. Als de oplossing niet voor de hand ligt, blijf je eraan denken. Je bent er zó mee bezig, dat er geen ruimte meer is om de lange termijn in ogenschouw te nemen. Je zoekt de snelle oplossing, ongeacht de gevolgen, waardoor de problemen al snel weer op de stoep staan – meestal groter dan ze al waren. Maar omdat je toch telkens weer oplossingen kunt vinden, lijkt het alsof je je probleem nog onder controle hebt. De realiteit is echter dat je op drijfzand loopt waarin je op elk moment kunt wegzakken.
Wat er gebeurt als je wegzakt, is niet mals. Verhogingen van schulden, boetes, beslagleggingen, dreigende afsluiting of zelfs huisuitzetting. Elke keer als je de post opent, slaat de stress toe. En elke keer als de deurbel gaat. Of als een onbekende je belt.
Schulden geven stress, veel stress, en hebben een vernietigend effect op je zelfvertrouwen en je energie om dingen aan te pakken. Na verloop van tijd verlies je het geloof dat je er nog uit kunt komen. En slaat het schuldgevoel toe. Omdat jij niet kunt wat anderen wel kunnen: je rekeningen betalen. Met dat schuldgevoel doet ook de schaamte haar entree, met name de schaamte tegenover jezelf. Die slokt ten slotte je eigenwaarde op. Met het oplopende schuldgevoel, de groeiende schaamte, het verlies van eigenwaarde en het verdwijnen van je geloof in een oplossing, verdwijnt ook elke reden om je schulden aan te pakken. Het openen van een brief of het te woord staan van een schuldeiser of hulpverlener kost alleen maar energie. ‘Het levert toch niks op.’ Het is onmogelijk om je nog bezig te houden met je schulden. Je sluit je ervoor af, negeert je post en maakt afspraken die je niet kunt nakomen, alleen maar om ervanaf te zijn. Je zou het wel willen, maar je kunt de realiteit niet meer onder ogen zien.
Mensen in een uitzichtloze situatie worden vaak behandeld als ongemotiveerd. Als niet-willers die bewust afspraken niet nakomen. Dát is het taboe dat we moeten doorbreken. Door de uitzichtloosheid te herkennen en de onmacht te erkennen, kunnen we een eerste stap zetten richting herstel. Herstel van het geloof dat een oplossing mogelijk is. Het delen van voorbeelden moet het geloof doen terugkeren. Ik ben één van die voorbeelden. Ik laat iedereen zien dat het mij en vele anderen gelukt is me aan de zuigende kracht van het drijfzand te ontworstelen. Er is een sprankje licht aan het einde van de tunnel.
