Dure boodschappen
Ieder bezoek aan de supermarkt een kwelling: steeds meer Nederlanders maken kennis met dit gevoel. Het gemiddelde boodschappenmandje is tussen september 2021 en het voorjaar van 2023 maar liefst 31 procent duurder geworden. Dit is niet enkel een geldkwestie, maar vooral het langzame, aangrijpende afscheid van de persoon die je bent. Ik zie de mensen worstelen met de hoge inflatie. De eerste reactie is vaak de pijn verzachten: ‘Al die luxeartikelen waaraan we gewend zijn en die we maar blijven kopen. Het kan heus wel met wat minder …’
Hoewel de ontkenningsfase bij het verwerkingsproces hoort, is het ook goed om eens stil te staan bij de waarheid. En dat is dat dure boodschappen de grootste ondermijning zijn van het leven van de gewone mensen. Hierdoor moeten ze grootse inspanningen leveren om te kunnen rondkomen en dat gaat ten koste van tijd, energie, ontwikkeling en geluk. Alle ellende begint in tijden waarin een deel van de bevolking geen toegang meer heeft tot de basisbehoeften.
Afscheid van je basis
Ik schreef al dat dure boodschappen erop neerkomen dat mensen afscheid moeten nemen van de persoon die ze zijn. Zonder dat je het echt doorhebt, zeg je vaarwel tegen producten die aan de basis staan van jouw identiteit. Verse groenten ruil je in voor diepvriesspul, de shampoo waar je iedere ochtend blij van werd laat je staan, een keer in de maand uit eten met vrienden kan niet meer, je hoopt dat je kind niet meer om de duurdere pindakaas vraagt. Je hebt ergens gelezen dat regelmatig vis eten goed is voor de hersenen van je kind en moet er vrede mee hebben dat het er niet in zit. De lekkere geur die je elke ochtend opdeed, sneuvelt. Aanvankelijk mis je je parfum, maar de liefde voor die geur vervaagt op den duur. Want inmiddels ben je al blij met de geur van kaas bij het ontbijt.
Er is vooralsnog geen echte boosheid over de hoge prijzen. Misschien omdat boosheid de mensen alleen maar aan de producten zal herinneren die ze voorheen wel konden kopen. Zoals het personage prins Myshkin van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski in de roman ‘De Idioot’ tegen zijn oude geliefde zegt: ‘Kijk maar uit, als je me nog bozer maakt, word ik weer verliefd op je.’
Tegenovergestelde richting
Misschien zijn we dezer dagen inderdaad bang om weer verliefd te worden op de avocado, op de mozzarella, op de grote kerstboom. Maar ooit moet de tijd komen dat we stilstaan bij de wilde markt waaraan we onze economie, onze identiteiten, ons onderwijs en onze toekomst hebben overgeleverd. In alle naïviteit hebben we geloofd dat als we alles maar overlieten aan deze markt, de hele wereld naar het Europese welvaartsniveau zou kruipen. De tijd heeft geleerd dat in dit systeem precies het tegenovergestelde gebeurt.
De nieuwe werkelijkheid is dat steeds meer mensen ieder dubbeltje moeten omdraaien, terwijl de bankrekeningen van de allerrijksten uitpuilen. In alle stilte nemen we afscheid van de producten die deel waren van ons leven. Dat kan. Als we maar geen definitief afscheid nemen van de hoop om ooit een solidaire, sociale, medemenslievende wereld te stichten.
