Eigen plek
Wakker liggen van wonen. In deze Sprank vertelt wethouder De Jonge uit Almere hoe zij nachtrust verliest door de woningnood in haar gemeente. De Jonge staat daar niet alleen in. Van verschillende leden van Divosa en andere leidinggevenden in het sociaal domein weet ik dat ook zij wakker liggen van de woningnood. Om nog maar te zwijgen van de mensen die een dak boven hun hoofd dreigen te verliezen. Dit tast de fundamenten van je bestaan aan, het is diep menselijk om je eigen plek te willen hebben. En zo onmenselijk om dat te ontberen.
Ik zag het toen ik als hulpverlener werkte in de dak- en thuislozenopvang. Geen huis hebben ontaardt al snel in andere problemen. Slaapproblemen worden psychische klachten, wat weer invloed heeft op werken en opvoeden en voor je het weet zit je bij de huisarts voor slaapmedicatie. Mensen met problematische schulden belanden vier tot vijf keer vaker met hartklachten op de spoedeisende hulp. Dat lijkt mij de duurste en minst effectieve manier van schuldhulp. Zo leiden sociale problemen snel tot een medische diagnose en een pilletje. Het aantal mensen dat in Nederland antidepressiva gebruikt, onderstreept die tendens. Als meer dan een miljoen mensen ze gebruiken, dan weet je dat het niet meer om individuele problemen gaat, maar dat er in de samenleving iets scheef zit. En dus moet je ook daar de oplossing zoeken.
Als het gaat om woningnood dan doen de meeste gemeenten wat ze kunnen. Het artikel op p. 22 laat zien dat zij meer doen dan alleen wakker liggen van de woningnood. Ze denken mee, zoeken naar oplossingen, vaak buiten de kaders. Maar er is meer nodig. Hier faalt het systeem en we moeten ook op dat niveau ingrijpen. Dat systeem kunnen we niet van de ene op de andere dag omgooien, maar we kunnen het wel stap voor stap kantelen. Een begin is het faciliteren van ouderen die een woning willen delen. Veel mensen wonen alleen omdat ze het niet aandurven om te gaan samenwonen omdat ze dan bijvoorbeeld een deel van hun AOW en toeslagen verliezen. Individualiseer de AOW en zorg ervoor dat mensen zonder problemen kunnen gaan samenwonen, zodat ze voor elkaar kunnen zorgen en er weer een woning vrijkomt voor iemand anders. Een relatief eenvoudige ingreep met veel impact.
Zo zijn er meer slimme aanpassingen in wetgeving te verzinnen waardoor een participatiesamenleving écht van de grond kan komen. Niet vanuit een overheid die de verantwoordelijkheid voor sociale samenhang bij inwoners over de heg kiepert. Maar vanuit een overheid die ziet wat er speelt in de samenleving, die weet dat het systeem eronder gemankeerd is en individuen daar niet op afrekent. Een overheid die randvoorwaarden schept, mensen stimuleert voor elkaar te zorgen en voor hen zorgt als dat echt niet meer lukt. Het lijkt me een uitgelezen kans voor een nieuw kabinet om hiermee aan de slag te gaan.
