Leren leven
Weleens geprobeerd om rond te komen van 255 euro per maand? Dat is de bijstandsnorm voor kwetsbare jongeren van 18 tot 21 jaar, die er om welke reden dan ook alleen voorstaan en niet werken of studeren. De overheid gaat er namelijk van uit dat hun ouders nog tot hun 21ste financieel bijspringen. Maar dat is in de praktijk lang niet altijd zo. Als deze jongeren zelfstandig wonen, bouwen zij volgens het Nibud maandelijks een schuld op van gemiddeld 666 euro. Een schuld die ze vaak niet meer kunnen wegwerken – naast de andere problemen die velen al hebben –, waardoor een ‘leven lang in de bijstand’ dichterbij komt dan een zelfstandige toekomst.
Hoe kunnen we deze jongeren een betere toekomst beloven en gemeenten ondersteunen bij een preventieve aanpak? Om die vraag te beantwoorden, ben ik begin dit jaar samen met social designer Manon van Hoeckel het Bouwdepot gestart – zie ook de rubriek ‘Lef & Vertrouwen’ in Sprank 6. We onderzoeken of een vast inkomen van 1.050 euro per maand (voormalig) dak- en thuisloze jongeren helpt hun leven weer op orde te krijgen en te bouwen aan een nieuw perspectief. Het is al heel lang bekend dat deze jongvolwassenen een voorgeschiedenis in de jeugdzorg hebben. Ze kunnen niet rekenen op sociaal-emotionele en financiële steun van hun ouders. Als ze op hun 18de uitstromen, hebben ze nauwelijks geleerd te dromen, zelf keuzes te maken, verantwoordelijkheid te nemen, fouten te maken en daarvan te leren. Wat zij doen, kortom, is meer overleven dan leven. Kunnen we dit omdraaien? Zeven maanden Bouwdepot laten zien dat de jongeren hun bouwbudget boven verwachting goed besteden. De een lost er zijn schulden mee af, de ander haalt haar rijbewijs omdat dit de kansen op een goede baan verhoogt. Ook verbetert hun positie op de woningmarkt doordat ze het gespaarde geld kunnen inzetten als borg en de eerste maand huur. En, kers op de taart: jongeren gebruiken het geld ook voor gezonde voeding en een abonnement op de sportschool.
Maar natuurlijk is het Bouwdepot niet alleen maar een succesverhaal. Vorige maand gaf een deelnemer het geld uit aan te veel afhaalmaaltijden. Maar daar had hij zoveel spijt van, dat hij deze maand meteen weer een flink bedrag wist over te houden. Vergeet niet dat deze jongeren nooit zakgeld hebben gehad; ze hebben nooit geleerd te sparen of hun geld gespreid uit te geven. Het Bouwdepot leert hun dus ook om fouten te maken en levensvaardigheden te ontwikkelen. Het is ‘leergeld’. Letterlijk. Duidelijk is geworden dat een andere kijk en aanpak dan de gebruikelijke route in de Participatiewet (naar school of werk) nodig zijn om deze jongeren uit de problemen te helpen. De 1.050 euro bouwbudget is meer dan geld alleen. Het geeft hun vertrouwen en is daarmee een verrassend eenvoudige oplossing om hen weer zoveel mogelijk zelf – al doende lerend – aan het stuur te krijgen en aan hun eigen toekomst te laten bouwen. Wij zijn op zoek naar gemeenten die de volgende stap willen zetten. Is je interesse in het Bouwdepot gewekt? Wil je doorleren, met ons en een groep jongeren in je gemeente? Ik zie je mail graag tegemoet.
