Het aantal WW-uitkeringen steeg sinds de lockdown met 61.000. UWV noemde dat ‘ongekend’. Ook in de bijstand zien we het aantal uitkeringen opwaarts snellen. Uit de Divosa Benchmark blijkt dat het aantal uitkeringen in vier maanden is teruggekeerd naar het niveau van juli 2019.
Wie krijgen de klappen?
De eerste klappen zijn voor mensen met een flexibel arbeidscontract. En dat zijn vooral jongeren, mensen met een migratieachtergrond (met name asielmigranten) en lageropgeleiden, schrijft het SCP. Een aantal sectoren is bovendien zwaar getroffen. In de uitzendsector zijn ze niet vrolijk. Maar de horeca, reisbranche, luchtvaart en sierteelt hebben het ook zwaar te verduren. Net als de hoek van cultuur, sport en recreatie. Qua regio’s vallen de klappen vooral in Groningen, Friesland en Drenthe en – nieuwkomer – Groot-Amsterdam.
Dus flexwerkers krijgen ‘m weer van voren?
Ja, en het nare is dat deze groep de laatste jaren flink is gegroeid. Er werken meer mensen dan ooit op flexibele contracten en als zzp’er. En veel zzp’ers hebben beperkte buffers, blijkt uit cijfers van het CBS. 20 procent van de zzp’ers kan maximaal drie maanden vooruit als het inkomen wegvalt. Onder de zzp’ers met een laag inkomen is dat zelfs 41 procent.
Wie zijn daarna aan de beurt?
De volgende groepen lopen alweer langs de rand van het ravijn. Het SCP noemt de mensen met een arbeidsbeperking die vanaf 2015 aan de slag zijn gegaan met een loonkostensubsidie in het kader van de Participatiewet. Eerder onderzoek toonde al aan dat hun banen niet heel duurzaam zijn, dus nu het bergafwaarts gaat met de economie, lopen zij risico om weer thuis te komen zitten. In de Divosa Benchmark zien we die ontwikkeling nog niet; het aantal loonkostensubsidies was tot en met juli 2020 nog stabiel, maar het is logisch dat-ie vroeg of laat gaat plaatsvinden.
En op de lange termijn?
Dan is de situatie met name zorgelijk voor de groep lageropgeleide mensen vanaf 45 tot 55 jaar die straks werkloos raken, zo weten we uit de praktijk. Zij genieten nu nog bescherming van vaste contracten en opgebouwde WW-rechten, maar als ze ontslagen worden is het lastig om weer aan de slag te komen. De groep die uiteindelijk in de bijstand belandt, zal nauwelijks meer uitstromen naar werk.
Poeh hé!
Ja, en ik heb nog meer deprimerende lectuur doorgenomen. De armoede in Nederland ademt mee met de economie. En nu het economisch slecht gaat, zal de armoede weer stijgen. Daar hebben mensen met een uitkering last van, maar ook mensen met kleine baantjes, mensen met oproepcontracten die minder uren kunnen werken én – daar zijn ze weer – de zzp’ers die een onzeker en klein inkomen hebben.
En waar armoede is…
…zijn schulden. Mensen met een uitkering en/of weinig vermogen hebben een verhoogd risico op problematische schulden, bevestigde CBS-onderzoek deze zomer. Vooral mensen met een bijstandsuitkering zitten in de gevarenzone. En wat is de grootste trigger voor schulden? Inderdaad ja, het verlies van werk en de afhankelijkheid van een uitkering. Wie van werk in de bijstand belandt, heeft zeven keer meer kans op problematische schulden dan gemiddeld.
Wat nu?
Het SCP herhaalt nog eens wat vele anderen al zeiden: onze flexibele arbeidsmarkt is deels een institutionele keuze. Dat kunnen we veranderen. Voor jongeren wijst het SCP naar snelle om- en bijscholing. Voor de mensen met een arbeidsbeperking die nu (nog) met een loonkostensubsidie werken, adviseren ze om goed in de gaten te houden wat er gebeurt en zo nodig bij te sturen. En dat geldt ook voor de asielmigranten. Dit zijn in ieder geval twee groepen die gemeenten via de Divosa Benchmark Werk & Inkomen en de Benchmark Statushouders op de voet kunnen volgen. Het inzicht is er. Nu nog werken aan een beter vooruitzicht. Hopelijk kunnen we deze sociaaleconomische curves ook snel afvlakken en misschien wel platslaan.
Het coronaleed gevat in dashboards
Corona heeft geleid tot een explosie van dashboards waarin de ontwikkelingen – ook op gemeenteniveau – te volgen zijn. In de Divosa Benchmark Werk & Inkomen is een dashboard toegevoegd waarop gemeenten de ontwikkelingen in in- en uitstroom in de bijstand kunnen volgen en het beroep op de Tozo. Zeer interessant om maandelijks de ontwikkelingen te zien in vergelijking met andere gemeenten. Gemeenten die meedoen, kunnen inloggen via divosa-benchmark.nl. De VNG heeft een coronadashboard dat een globaal beeld geeft van verschillende medische en maatschappelijke gevolgen van corona. Kijk op waarstaatjegemeente.nl
