Toon de Vos is een van de Nijmegenaren die de ID-wallet al eens heeft gebruikt. Hij testte de app uit op het stadhuis en vindt deze makkelijk te gebruiken. “Ik snap alleen nog niet waarom ik hem nodig heb.”
De gemeente Nijmegen voert in het sociaal domein een pilot uit met de ID-wallet, in samenwerking met onder meer Divosa en het UWV. Projectleider Wendy van den Eeckhout: “Een ID-wallet is een app op je telefoon die functioneert als een soort digitale portemonnee. Alle gegevens die je nodig hebt om online zaken te doen met de gemeente kunnen erin staan. Bijvoorbeeld je inkomen of persoonsgegevens. Je kan er zo veel of weinig inzetten als je zelf wilt.”
In de pilot, ook wel proeftuin genoemd, onderzoekt de gemeente Nijmegen waarvoor de ID-wallet kan worden ingezet. “Welke aanvragen zijn geschikt en welke gegevens zijn daarvoor nodig? Als eerste casus hebben we een regeling voor goedkoop reizen met het openbaar vervoer onderzocht, het busvoordeelabonnement. Daarvoor is maar een beperkt aantal gegevens nodig: iemand moet inwoner zijn van Nijmegen, ouder zijn dan 18, geen studentenreisproduct hebben en het inkomen moet onder een bepaald bedrag liggen. Dat is goed uit te voeren met een ID-wallet.”
Stapje dichterbij
Iedere maand organiseert de gemeente een testdag voor inwoners om het gebruik van de ID-wallet in de praktijk te toetsen. Een goed idee, vindt De Vos. “Zo moet je het aanpakken, laat mensen meekijken.” Van den Eeckhout: “Onze inwoners moeten de app uiteindelijk gaan gebruiken. We nodigen iedereen uit voor het onderzoek, ook kwetsbare en minder digitaal vaardige inwoners. Die groep doet er wat langer over, maar als ze het principe snappen, dan gaat het al snel goed.”
Vanaf november 2026 moeten gemeenten de digitale portemonnee accepteren als identificatiemiddel. Voor inwoners wordt het niet verplicht een ID-wallet te hebben. “Elke gemeente zal ermee aan de slag moeten. Met name de grotere steden doen dit al, kleinere gemeenten nog niet echt”, zegt Jos Huijts, die als procesmanager Dienstverlening bij Divosa betrokken is bij de proeftuin.
In Nijmegen zijn de eerste stappen gezet. Van den Eeckhout: “We proberen het gebruik van de ID-wallet steeds uit met een nieuwe casus, laten inwoners en medewerkers feedback geven en passen aan waar nodig. Dat proces doorlopen we een aantal keer, waardoor we steeds een stapje dichter bij het eindproduct komen. Zo zijn we nu een vergoedingencheck aan het uitwerken met de ID-wallet. Daarmee kunnen inwoners in één oogopslag zien op welke regelingen ze recht hebben.”
Complexe aanvragen
Inwoner De Vos ziet voor zichzelf toch nog niet zo snel de noodzaak voor een ID-wallet. “Ik ben met pensioen en maak geen gebruik van toeslagen. Dit is weer een extra app op mijn telefoon met een pincode. Maar ik kan me voorstellen dat het voor gecompliceerde zaken met de gemeente wel nuttig kan zijn.”
Bij complexere aanvragen, zoals toeslagen en bijstand, komt er echter een ander probleem om de hoek kijken. De hoeveelheid informatie die dan aan mensen wordt gevraagd, is namelijk moeilijk te verwerken in een app. Van den Eeckhout: “Een voorbeeld: als oefening hebben collega’s de huidige aanvraag voor bijzondere bijstand op A4’tjes uitgeschreven en op de grond gelegd. Die lijst was meer dan 3,5 meter lang. Je wilt het de mensen juist makkelijker maken. Maar het aantal gegevens dat nodig is om dit in een app te regelen, maakt dat erg lastig. De ene keer moet iemand een netto-inkomen invoeren, de andere keer een verzamelinkomen. Dan moet de partner erbij, dan weer niet. Dat betekent dat wij alsnog heel veel gegevens apart moeten uitvragen.”
Vertrouwen en privacy
De proeftuin maakt duidelijk welk beleid de gemeente voert en wat er aan mensen gevraagd wordt, zegt ze. “Inwoners durven niet alles aan te vragen, omdat ze bang zijn dat ze iets verkeerd invullen. En als je voor iedere aanvraag andere informatie moet aanleveren, dan snap ik dat ook wel. Als we overal hetzelfde inkomensbegrip zouden gebruiken, zou dat al schelen. Wie weet heeft dit als bijvangst weer een positieve invloed op ons beleid.”
Ook De Vos heeft nog weinig vertrouwen in de ID-wallet. “Je leest over datalekken in het nieuws. Natuurlijk gaat het er daar alleen over als het misgaat, maar ik ben nog niet overtuigd van de veiligheid. Als er iets verkeerd gaat in zo’n app, wat dan? Zelf ben ik pas gerustgesteld als het een tijdje bestaat en het goed blijkt te werken.”
Vertrouwen en privacy zijn een belangrijk onderdeel van de proeftuin, aldus Van den Eeckhout. “Denk aan vragen van inwoners als: Wat als ik mijn telefoon kwijt ben? Kijkt de gemeente mee naar mijn inkomen? Net als je bankapp kan je gelukkig ook deze app blokkeren. We onderzoeken ook of het echt noodzakelijk is om alle informatie over iemands inkomen in de app te hebben staan.”
Huijts: “Hoe gemeenten de ID-wallet vormgeven, is aan henzelf. Weet wel dat er veel bij komt kijken. Je moet nadenken over gebruiksgemak en de vraagstukken rondom privacy. Daarnaast moet de techniek worden ontwikkeld. Het vraagt om een investering die op termijn een besparing kan opleveren op werkprocessen. De noodzaak voor gemeenten om zich voor te bereiden is er in elk geval. Alleen al vanwege de arbeidsmarktkrapte. Digitale dienstverlening helpt als er minder menskracht beschikbaar is. Inzetten op technologie is onontkoombaar en onomkeerbaar.”
Meer lezen? divosa.nl/id-wallet
